Bitwa pod Grunwaldem — jedna z największych bitew w historii średniowiecznej Europy, stoczona na polach pod Grunwaldem 15 lipca 1410 roku. Bitwa zakończyła się zwycięstwem wojsk polsko-litewskich i pogromem sił krzyżackich.
Od Czerwińska do Grunwaldu[]
Przeprawa pod Czerwińskiem
- 3 - 5 lipca 1410 roku zjednoczona armia polsko - litewska wyruszyła z Czerwińska w kierunku granicy państwa zakonnego. Przebywający w Toruniu Ulrich von Jungingen nie mogąc rozszyfrować taktyki wroga postanowił zgromadzić całą armię zakonną w okolicach Świecia, blisko przeprawy przez Wisłę. Nie wiedział, czy doszło do połączenia polskiej i litewskiej armii i z której strony może nastąpić atak.
- 6 lipca armia Jagiełły wraz taborami przemieszczała się na północ przez księstwo płockie, gdzie dotarli posłowie węgierscy z propozycją pokojowego arbitrażu między zwaśnionymi stronami.
- 7 lipca w Toruniu wielki mistrz odrzucił warunki ewentualnego pokoju i mając od posłów informacje o położeniu wojsk przeciwnika słusznie domyślił się, że wroga armia kieruje się bezpośrednio na północ i będzie musiała przeprawić się przed brody na Drwęcy. Jeszcze tego samego dnia wydał rozkaz wymarszu głównych wojsk zakonu spod Świecia w stronę Kurzętnika. By zmylić krzyżackie dowództwo również 7 lipca polski oddział kierowany z Bydgoszczy najechał na Świecie, w rezultacie wielki mistrz postanowił zostawić tam ochronnie oddział z komturem von Plauenem na czele.
- 9 lipca armia sprzymierzonych przekroczyła granicę Prus, a armia krzyżacka dotarła do Kurzętnika.
- 10 lipca obie armie znalazły się w odległości od 3 do 5 km od siebie po dwóch stronach rzeki. Krzyżacka od północy, sprzymierzona od południa. Pomimo spodziewanego nadejścia nieprzyjacielskiej armii krzyżacki zwiad nie wykrył, że wróg nadciągnął i obozuje tak blisko. Analogiczna sytuacja miała miejsce w obozie polsko - litewskim, gdzie polski zwiad przypadkiem wypatrzył nad rzeką pachołków krzyżackich pojących konie. Jak się szybko okazało bród na Drwęcy został przez Krzyżaków mocno obwarowany a teren do ewentualnego stoczenia bitwy był skrajnie niekorzystny dla armii Jagiełły. Sytuacja była bardzo trudna, została zwołana tzw. Radę Ośmiu w skład której weszli: wielki książę litewski Witold, Krystyn z Ostrowa, Jan z Tarnowa, Mikołaj z Michałowa, Mikołaj Trąba, Sędziwój z Ostroroga, Piotr Szafraniec i Zbigniew z Brzezia. Na naradzie pierwotny plan przemarszu wojsk został zmodyfikowany w taki sposób, by nie przekraczać Drwęcy lecz obejść ją od wschodu, u źródła. W armii wzmocniono też dyscyplinę.
- 11 lipca armia polsko - litewska wycofała się na południe w okolice Lidzbarka i przemieściła się na wschód pod Działdowo.
Zygmunt Luksemburski wypowiada Koronie wojnę
- 12 lipca do polskiego obozu dotarł poseł węgierski informujący Jagiełłę o wypowiedzeniu wojny przez Zygmunta Luksemburskiego. Nagły odwrót wojsk sprzymierzonych zdezorientował Ulricha von Jungingena, zaczęły krążyć plotki, że Jagiełło i Witold wycofują się z Prus. Wielki mistrz nie dał temu wiary, 12 lipca w Bratianie przekroczył z armią Drwęcę jednak w dalszym ciągu nie wiedział gdzie jest Jagiełło.
- 13 lipca rankiem polsko-litewska armia wyruszyła spad Działdowa na północ, w kierunku Dąbrówna. Miasteczko zostało doszczętnie spalone. Wojska krzyżackie ruszyły na wschód i rozbiły obóz w Lubawie oczekując na dalszy rozwój wydarzeń. Łuna od płonącego Dąbrówna mogła nakierować von Jungingena na położenie polsko-litewskiej armii, jednak wielki mistrz nie był pewny, czy armia ruszy w kierunku Lubawy, Ostródy czy Olsztynka.
- 15 lipca bardzo wczesnym i deszczowym rankiem całe wojsko krzyżackie w pełnym uzbrojeniu wyruszyło z Lubawy w kierunku Stębarka, licząc się z możliwością napotkania wroga w każdym miejscu. Armia polsko-litewska skierowała się z kolei na północ, traktami w kierunku Olsztynka. W przeciwieństwie do Krzyżaków wojsko Jagiełły wyruszyło nieco później i nie było obciążone uzbrojeniem. Drogi obu wrogich armii skrzyżowały się w dość trudnym, pofałdowanym i częściowo zalesionym terenie w okolicach Stębarka, Łodwigowa i Grunwaldu.
Tuż przed bitwą[]
Armia krzyżacka.
- 15 lipca około godziny 8 rano wojska krzyżackie przybyły w okolice Stębarka. Szyk chorągwi został uformowany między wsiami Stębark i Grunwald, w kierunku południowo - zachodnim. Wielki mistrz oczekiwał nadejścia wrogiej armii od strony Dąbrówna. Wysłany zwiad przywiózł jednak wieści, że polsko-litewscy zwiadowcy widziani byli od strony południowo wschodniej. Formacja wojsk krzyżackich została więc zmieniona, chorągwie rozciągnęły się teraz pomiędzy wsiami Stębark i Łodwigowo w kierunku południowego wschodu. Armia stała na wzniesieniu i miała przed sobą dolinę, jednak dalej teren stawał się pofałdowany i porośnięty drzewami, Ulrich von Jungingen nie widział ustawienia wroga i obawiał się zasadzki. Nie ryzykował i nie zdecydował się na atak na ślepo. Gdyby podjął takie ryzyko, zaskoczyłby nieprzygotowaną polsko - litewską armię i z dużym prawdopodobieństwem wygrałby bitwę.
Msza przed bitwą.
- Również około godziny 8 rano do Jagiełły, który uczestniczył właśnie w mszy, dotarli zawiadowcy informując go o położeniu i bliskości wroga. W obozie nastąpiła błyskawiczna mobilizacja, wojska nie były przygotowane do walki.
Jagiełło pasuje Jurgę na rycerza.
Jagiełło wykorzystał pasywność Krzyżaków i niezbyt spiesznie formował szyki, po obejrzeniu pola bitwy wrócił do obozu gdzie wyspowiadał się i zaczął pasować młodzieńców na rycerzy.Przedpołudniowe słońce zaczęło dokuczać stojącej od rana w szyku bojowym armii krzyżackiej.
Posłowie wielkiego mistrza wręczają Jagielle dwa nagie miecze.
- Zniecierpliwiony wielki mistrz wysłał do Jagiełły dwóch posłańców, którzy jako zachętę do walki wręczyli mu dwa miecze. Ulrich von Jungingen wycofał też nieco swoją armię, by zrobić więcej miejsca dla wojsk polsko – litewskich.
- Około południa Jagiełło wygłosił przemowę, następnie polscy rycerze odśpiewali "Bogurodzicę".
Jagiełło przemawia do rycerzy.
Bitwa[]
- Jako pierwsze do ataku ruszyły z prawej flanki wojska litewskie, następne ruszyły wojska koronne. Z przeciwnej strony z impetem ruszyły chorągwie zakonne. Rozpoczęła się bitwa.
Szarża litewska z prawej flanki.
Odwrót Litwy i czeskich wojsk zaciężnych[]
Po około godzinie walk załamaniu uległa prawa, dowodzona przez Witolda, flanka. Litwini zaczęli uciekać z pola bitwy, część chorągwi krzyżackich rzuciła się za nimi w pogoń. Historycy są zdania, że był to tzw. pozorowany odwrót, taktyka często stosowana przez ludy wschodnioeuropejskie i miała na celu zdezorganizowanie linii obrony wroga. Chorągwie krzyżackie, które rozproszyły się goniąc Litwinów zostały zaskoczone i rozbite przez ponownie uformowane szyki litewskie wspomagane przez chorągwie koronne. Z pola bitwy miały też zbiec czeskie wojska zaciężne walczące po stronie polsko-litewskiej, zatrzymani i zgromieni przez Mikołaja Trąbę rycerze wrócili do walki.
Upadek Wielkiej Chorągwi Ziemi Krakowskiej[]
Do walki włączył się wielki mistrz atakując osłabioną prawą flankę wroga. Ulrich von Jungingen włączając się do walki stracił kontrolę nad sytuacją na polu bitewnym, trzymający się w pewnej odległości, na wzgórzu, Jagiełło cały czas widział pole bitwy i sprawnie wydawał rozkazy. Walka była zacięta i wyrównana, w pewnym momencie upadła Wielka Chorągiew Ziemi Krakowskiej - symbol całej armii Jagiełły.
Szarża krzyżacka na chorążego Marcina z Wrocimowic.
Dla wojsk był to sygnał do odwrotu, w każdej chwili mogło dojść do paniki i ucieczki całej armii z pola bitwy. Krzyżacy mieli wtedy triumfalnie odśpiewać swój hymn. Chorągiew wkrótce została podniesiona i nie dostała się w ręce rycerzy zakonnych. Na lewej flance walczyły głównie chorągwie wielkopolskie i zagraniczne, zdobyły one przewagę nad zmęczonymi już Krzyżakami i spychały je wgłąb pola bitwy.
Szarża Dypolda von Kökeritz na Jagiełłę[]
Ulrich von Jungingen by odzyskać inicjatywę zdecydował się na bardzo śmiały i ryzykowny manewr - zebrał chorągwie z najwyższymi dostojnikami Zakonu oraz kilka chorągwi pozostających w rezerwie i okrążył polską prawą flankę. Formacja krzyżacka znalazła się bardzo blisko Jagiełły, którego przyboczni zwinęli sztandary by nie przyciągać uwagi wroga. Ulrich von Jungingen nie rozpoznał Jagiełły.
Starcie Dypolda von Kökeritz z królem Władysławem Jagiełłą.
Z jego formacji odłączył się jednak jeden rycerz, pochodzący z Łużyc Dypold von Kökeritz. Najprawdopodobniej skuszony łatwym łupem w postaci pięknej zbroi lub rumaka ruszył z kopią na bogatego rycerza, nie miał świadomości, że atakuje króla Polski. Jagiełło podjął walkę na kopie i trafił Dypolda w twarz. Przebywający w pobliżu władcy Zbigniew Oleśnicki zrzucił von Kökeritza z konia i zabił go. Czyn ten, uznany za niehonorowy i potraktowany jak morderstwo, zmusił Oleśnickiego do starania się w późniejszym czasie o dyspensę u papieża by móc kontynuować karierę duchowną.
Śmierć wielkiego mistrza Ulricha von Jungingena[]
Manewr wielkiego mistrza i atak na wojska koronne z prawej strony został odparty, w pierwszym uderzeniu zginął wielki mistrz, marszałek zakonu oraz komturowie. Wojska krzyżackie straciły całe dowództwo, ich obie flanki zaczęły ulegać naporowi wojsk polskich i zaciężnych.
Koniec bitwy[]
Jagiełło nad ciałem wielkiego mistrza na polu bitwy.
Od strony Stębarka nadjechały wojska litewskie, atakując Krzyżaków od tyłu. Chorągwie krzyżackie zostały rozbite, część rozproszyła się i rzuciła do ucieczki, inni dostali się do niewoli. Bitwa trwała około 6 godzin i skończyła się około godziny 19.
Dowódcy[]
| Strona polsko-litewska | Siły zakonu krzyżackiego |
|---|---|
| Król Władysław II Jagiełło | Wielki mistrz Ulrich von Jungingen |
| Wielki książę Witold Kiejstutowicz | Wielki komtur Kuno von Lichtenstein (historycznie) |
| Książę mścisławski Lingwen Semen (historycznie) | Wielki marszałek Friedrich von Wallenrode |
| Chan złotej ordy [Jalāl ad-Dīn]] |
Uczestnicy bitwy[]
Chorągwie[]
| Chorągwie Polsko-Litewskie | Chorągwie Krzyżackie |
|---|---|
| Wielka Chorągiew Ziemi Krakowskiej dowodzona przez Zyndrama z Maszkowic Herbu Słońce | Chorągiew Zakonu krzyżackiego dowodzona przez Wielkiego marszałka Friedricha von Wallenrode |
| Chorągiew Nadworna | Chorągiew Wielkiego mistrza Ulricha von Jungingena Większa dowodzona przez niego |
| Chorągiew Gończa | Chorągiew Wielkiego Mistrza Ulricha vona Jungingena mniejsza dowodzona przez Wielkiego Szatnego i Komtura Dzierzgonia Albrechta von Schwarzburga |
| Chorągiew Świętego Jerzego | Chorągiew Komturii i miasta Grudziądza dowodzona
przez Komtura Wilhelma von Helfensteina w jej skład wchodzili rycerze m.in Rycerz Stanisław z Bolemina i rycerz z Łużyc Dypold von Kökeritz |
| Królewski Proporzec | Chorągiew wójtostwa i miasta Rogóźna dowodzona przez Wójta Fryderyka von Wendena |
| Chorągiew Podkomorzego Gniewosza z Dalewicz zm.1445 | Chorągiew Komtrurii i miasta Brandenburga dowodzona przez Komtura Markwarda von Salzbacha |
| Chorągiew Jana Jenczykowica | Chorągiew Komturii i miasta Engelsberga (Pokrzywa) dowodzona przez Burcharda Wobeka |
| Chorągiew Księcia Zygmunta Korybutowicza | Chorągiew wójtostwa i miasta Leszken (Lasków) dowodzona przez Wójta Konrada von Kuneseck |
| Chorągiew Rodu Gryfów (Świebodziców) | Chorągiew wójstwa i miasta Tczewa dowodzona przez Wójta Matthiasa von Beberna |
| Chorągiew Rodu Koźlerogi (Jelitczyków) | 1 Chorągiew Komturii Gdańskiej dowodzona przez Komtura Johanna Schonenfelda |
| Chorągiew Kasztelana Krakowskiego Krystyna z Ostrowa herbu Rawicz | 2 Chorągiew Komturii Gdańskiej dowodzona przez Komtura domowego Kunza von der Vesta |
| Chorągiew Wojewody Krakowskiego Jana z Tarnowa zm.1433 herbu Leliwa | Chorągiew Komturii i miasta Człuchowa dowodzona przez Komtura Arnolda von Badena |
| Chorągiew Wojewody Poznańskiego Sędziwoja z Ostroroga herbu Nałęcze | Chorągiew Komturii i miasta Tucholi dowodzona przez Komtura Henryka von Schwelborna |
| Chorągiew Wojewody Sandomierskiego Mikołaja z Michałowa herbu Poraj | Chorągiew Ziemi Chełmińskiej dowodzona przez Jana von Sayna |
| Chorągiew Wojewody Sieradzkiego Jakuba z Koniecpola herbu Pobóg | Chorągiew Komturii i miasta Sarogrodu dowodzona przez Komtura Ebenharda von Ippinburg |
| Chorągiew Kasztelana Śremskiego Jana z Obiechowa herbu Wieniawa | Chorągiew Komturii i miasta Kowalewa dowodzona przez Komtura Mikołaja von Viltza |
| Chorągiew Wojewody Łęczyckiego Jana Ligęzy herbu Półkozic | Chorągiew Komturii i miasta Brodnicy dowodzona przez Komtura Baldwina Stoll |
| Chorągiew Kasztelana Wojnickiego Andrzej Tęczyńskiego herbu Topór | Chorągiew Komturii i miasta Torunia dowodzona przez Wicekomtura Alberta Rothe lub burmistrza Jana von der Merse |
| Chorągiew Wielkiego Marszałka Królestwa Polskiego Zbigniewa z Brzezia herbu Zadora | Chorągiew Komturii Nieszawy dowodzona przez Komtura Gotfryda von Hatzfelda |
| Chorągiew Podkomorzego Krakowskiego Piotra Szafranica (zm.1437) herbu Starykoń | Chorągwie sojuszników Zakonu Krzyżackiego |
| Chorągiew Kasztelana Wiślickiego Klemensa z moskorzewa herbu Pilawa | Chorągiew Księcia Oleśnickiego Konrada Vll Białego |
| Chorągiew Kasztelana Śremskiego i starosty Generalnego Wielkopolski Wincentego z Granowa herbu Leliwa | Chorągiew Księcia szczecińskiego Kazimierz V |
| Chorągiew Cześnika Kaliskiego Marcina ze Sławska herbu Zaremba | Chorągiew Biskupa Pomezańskiego Markwarda z Reschemburga |
| Chorągiew Kasztelana Sądeckiego Krystyna z Kozichgłów herbu lis | Chorągiew Biskupa Warmińskiego |
| Chorągiew Cześnika Korronego Jana Mężyka z Dąbrowy herbu Wadewicz | Chorągiew biskupstwa Sambijskiego |
| Chorągiew Podkanclerzego Królestwa Polskiego Mikołaja Trąby | Chorągiew Świętego Jerzego dowodzona przez śląskiego rycerza Krzysztofa Gersdorfa |
| Chorągiew Arcybiskupa Gnieźnieńskiego Mikołaja Kurowskiego herbu Szreniawa | Chorągiew rycerzy zaciężnych z Westfalii |
| Chorągiew Biskupa Poznańskiego Wojciecha Jastrzębieckiego | Chorągiew rycerzy z Inflant i Nadrenii |
| Chorągiew Dobrogosta Świdwy z Szamotuł herbu Nałęcz | Chorągiew rycerzy z Miśni |
| Chorągiew Mikołaja Zakliki Korzekwickiego herbu Syrokomla | Chorągiew Brunszwiku |
| Chorągiew Dobiesława z Oleśnicy herbu Dębno | Chorągiew Niemieckich rycerzy zaciężnych |
| Chorągiew Spytka z Jarosławia herbu Leliwa | Chorągiew Skarbnika Zakonu dowodzona przez Skarbnika zakonu Tomasza Moerheyna |
| Chorągiew Mikołaja Kmity z Wiśnicza herbu Szreniawa | Chorągiew miasta Gdańska |
| Chorągiew Księstwa Czersko - Warszawskiego Janusza I Mazowieckiego | Chorągiew miasta Gniewu |
| Chorągwie księcia Płockiego Siemowit IV Mazowiecki | Chorągiew miasta Chełmna dowodzona przez rycerza Janusza Orzechowskiego oraz Chorążego Mikołaja z Ryńska |
| Chorągiew Ziemi Poznańskiej | Chorągiew miasta Elbląga dowodzona przez Burmistrza Henryka Moncha |
| Chorągiew Ziemi Kaliskiej | Chorągiew miasta braunsberg |
| Chorągiew Ziemi Sandomierskiej | Chorągiew miasta Heiligenbeil (święta Siekierka) |
| Chorągiew Ziemi Sieradzkiej | Chorągiew miasta Starego Olsztyns (Melzak) |
| Chorągiew Ziemi Łęczyckiej | Chorągiew miasta Bartoszyce |
| Chorągiew Ziemi Lubelskiej | Chorągiew miasta Królewiec |
| Chorągiew Ziemi Kujawskiej | Chorągiew starego Miasta Królewiec (KnipawA) |
| Chorągiew Ziemi Dobrzyńskiej | Chorągiew Wielkiego Komtura Kuno von Lichtensteina |
| Chorągiew Ziemi Wieluńskiej | Chorągiew Komturii i miasta Bałgi dowodzona przez Fryderyka von Zollerna |
| Chorągiew Ziemi Lwowskiej | Chorągiew komturii i miasta Elbląga dowodzona przez Wielkiego Szpitalnika Komtura Wernera von Tettingena |
| Chorągiew Ziemi Lwowskiej | Chorągiew Wicekomtura Ulryka von Stoffena |
| Chorągiew Ziemi Chełmskiej | Chorągiew zamku bratian i nowego miasta |
| Chorągiew Ziemi Halickiej | Chorągiew miasta i Komturii Ostródy dowodzona przez Komtura Gamrata von Pinzenau |
| Chorągiew Ziemi Przemysko-Sanockiej | Chorągiew zamku i miasta Szczytna |
| 3 Chorągwie Ziemi Podolskiej | 2 Chorągwie Komturii i miasta Ragnety |
| Chorągwie Litewskie | |
| Chorągiew Trocka | |
| Chorągiew Wileńska | |
| Chorągiew Grodzieńska | |
| Chorągiew Kowieńska | |
| Chorągiew Lidzka | |
| Chorągiew Miednicka | |
| Chorągiew Nowogródzka | |
| 10 Chorągwi Wielkiego Księcia Witolda Kiejstutowicza | |
| Chorągiew Połocka | |
| Chorągiew Drohicka | |
| Chorągiew Mielnicka | |
| Chorągiew Wołkowyska | |
| Chorągiew Brzeska | |
| Chorągiew Witebska | |
| Chorągiew Kijowska | |
| Chorągiew Pińska | |
| Chorągiew Krzemieniecka | |
| Chorągiew Starodubowska | |
| Chorągwie Księcia Mścisławskiego-Nowogrodzkiego Lingwen Semen Olgierdowic | |
| 2 chorągwie Lingwena Olgierdowicza (Nowogród Wielki i Psków) | |
| 3 chorągwie Smoleńskie Lingwena Olgierdowicza | |
| 6 Chorągiew Tatarskich Jalāla ad-Dīna |
Ofiary []
| Strona polsko-litewska | Siły zakonu krzyżackiego |
|---|---|
| Giermek Jurga | Wielki mistrz Ulrich von Jugingen |
| Wielki marszałek Friedrich von Wallenrode | |
| rycerz z Łużyc Dypold von Kökeritz | |
| Komtur Otto von Vought | |
| Wielki Komtur Kuno von Lichtenstein (historycznie) | |
| Komtur Markward von Salzbach | |
| około 6 tysięcy rycerzy | ponad 8 tysięcy rycerzy |
Galeria[]
Grafiki promocyjne[]
